CÁC BIỆN PHÁP NGĂN CHẶN THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ

Abstract

Sử dụng thuốc lá gây ra gánh nặng về bệnh tật, tử vong và kinh tế không chỉ với người sử dụng mà còn với cả gia đình và toàn xã hội. Theo WHO, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra 25 nhóm bệnh khác nhau bao gồm nhiều nhóm bệnh nguy hiểm như ung thư, các bệnh tim mạch, các bệnh hô hấp và ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản ở cả 2 giới. Ở Việt Nam mỗi năm có ít nhất là 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan thuốc lá, trong đó đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi là những nguyên nhân chính.

Đặc biệt, thuốc lá điện tử còn có nguy cơ gây ra nhiều ảnh hưởng cấp tính nguy hiểm và nguy cơ phát sinh các vấn đề xã hội nghiêm trọng như hội chứng tổn thương phổi cấp (EVALI), ngộ độc, thương tích do nổ pin, tăng nguy cơ sử dụng thuốc lá điếu thông thường, tăng nguy cơ sở dụng ma tuý và các chất gây nghiện khác. Hội chứng tổn thương phổi cấp đã dẫn tới nhiều ca nhập viện và tử vong ở Hoa Kỳ ở các nhóm trẻ sau khi sử dụng thuốc lá điện tử.

Các sản phẩm thuốc lá mới có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện đồng thời với TLĐT, TLNN, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội. Thực tế cho thấy, TLĐT và kể cả một số loại TLNN mới phát sinh, có sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. Tại Việt Nam, theo thống kê sơ bộ tại Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch mai, từ năm 2020 đến nay, Trung tâm tiếp nhận khoảng 100 ca ngộ độc nicotine và ma tuý tổng hợp do sử dụng thuốc lá điện tử( Theo báo cáo sơ bộ của Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế)

Bên cạnh đó, TLĐT/TLNN còn làm tăng nguy cơ dẫn tới sử dụng thuốc lá điếu thông thường ở người trẻ. Nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên và người trẻ chưa bao giờ hút thuốc lá nhưng sử dụng thuốc lá điện tử thì có nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá điếu thông thường cao hơn 3,5 lần so với với những người chưa từng sử dụng thuốc lá điện tử. Do tác hại nghiêm trọng của các sản phẩm thuốc lá mới tới sức khoẻ, đặc biệt là thế hệ trẻ, nên nếu chúng ta không quyết liệt ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới  này tại Việt Nam trước khi quá muộn thì thế hệ trẻ của chúng ta sẽ phải gánh chịu hậu quả rất lớn, đặc biệt đặc biệt việc cho phép sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng sẽ làm gia tăng tình trạng sử dụng ma tuý, rất khó kiểm soát, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ, trật tự an toàn xã hội. Chính vì vậy mà Đảng, Chính phủ ban hành các văn bản và Bộ Y tế đã phối hợp quán triệt thực hiện để ngăn ngừa thuốc lá điện tử, cụ thể như sau:

1.Nghị quyết số 20/NQ-TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành trung ương tại Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành trung ương Đảng Khoá XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới đã đưa ra quan điểm: “Sức khoẻ là vốn quý nhất của mỗi người dân và của cả xã hội. Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người dân, của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, các ngành, trong đó ngành Y tế là nòng cốt.”.

1. Ngày 24/5/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 568/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030. Chiến lược xác định: “Giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng là mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe, giảm tỷ lệ tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra, thực hiện các cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá và cam kết về phát triển bền vững đến năm 2030”. Mục tiêu cụ thể trong Chiến lược giai đoạn 2023-2025 là “Ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm TLĐT, TLNN, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng”, Giai đoạn 2026 - 2030 “Tiếp tục ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm TLĐT, TLNN, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng”.


2. Bộ Y tế với vai trò là cơ quan tham mưu giúp Chính phủ trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân, thời gian qua đã phối hợp với các Bộ, ngành, tổ chức chính trị xã hội, các tỉnh, thành phố tổ chức triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, tổng kết 10 năm thi hành Luật PCTHTL; tổ chức nghiên cứu tác hại của TLĐT, TLNN; chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến về tác hại của TLĐT, TLNN. Bộ Y tế đã phối hợp với Trung ương Đoàn TNCSHCM triển khai nhiều hoạt động nhằm tăng cường nhận thức của thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá mới; phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng Tài liệu hướng dẫn truyền thông về phòng ngừa thuốc lá mới cho học sinh. Công tác PCTH thuốc lá được đẩy mạnh thông qua việc tăng cường lồng ghép nội dung PCTH thuốc lá trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; trong đó đặc biệt chú trọng thực hiện chương trình giáo dục và ngăn ngừa học sinh sử dụng thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá mới.


3. Phù hợp với quan điểm chính sách của nhà nước ta là từng bước giảm nguồn cấp thuốc lá, giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá, trên quan điểm lấy lợi ích sức khỏe của người dân là trên hết, đặc biệt để kịp thời ngăn chặn thế hệ trẻ sử dụng phụ thuộc vào sản phẩm gây nghiện, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, hiện nay, Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc cấm sử dụng và sản xuất, kinh doanh, quảng cáo, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác tại Việt nam.

Sử dụng thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá mới đã và đang gây ra những tổn thất kinh tế và sức khỏe không chỉ cho người sử dụng mà còn cho cả gia đình họ và toàn xã hội. Công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá cần chiến lược và giải pháp tổng thể, đồng bộ, đa ngành. Để thực hiện được tốt công tác này thì phải có sự ủng hộ, chung tay của tất cả các cấp, các ngành và của toàn xã hội. Trước mắt cần tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến về tác hại của TLĐT, TLNN cho cộng đồng (đặc biệt đối với đối tượng thanh thiếu niên, trẻ em và gia đình); tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý vi phạm./.